„Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem oraz powinni postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa”. Tak brzmi Artykuł 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka….
Dlaczego warto sięgnąć do źródeł? Krótka historia praw człowieka.
Historia praw człowieka to nie tylko wiek XVIII i współczesność. Ta idea przyświecała już… Hammurabiemu! Warto sięgnąć do genezy, aby zrozumieć istotę tych praw.
https://liberte.pl/geneza-praw-czlowieka-czyli-dlaczego-warto-siegac-do-zrodel/
Charakterystyka praw człowieka.
Prawa człowieka to koncepcja, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, których źródłem obowiązywania jest przyrodzona godność ludzka.
Prawa te mają charakter:
powszechny – obowiązują na całym świecie i przysługują każdemu człowiekowi
przyrodzony – przysługują każdemu od chwili urodzenia
niezbywalny – nie można się ich zrzec
nienaruszalny – istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane
naturalny – obowiązują niezależnie od ich potwierdzenia przez władzę państwową
niepodzielny – wszystkie stanowią integralną i współzależną całość.
Generacje praw człowieka – trzy czy cztery?
Czy wszystkie prawa mieszczą się w III generacjach? A co z eksperymentami, z prawami mniejszości? Czy człowiek ma prawo do własnej śmierci? Czy nie powinna powstać lV generacja praw człowieka? Mariusz Ciszek pisze o tym obszernie w czwartym rozdziale swojej pracy pt. Postulat czwartej generacji praw człowieka w politycznym systemie międzynarodowej ochrony : próba filozoficznego uzasadnienia z perspektywy personalizmu etycznego” (s.10-13)
Te same prawa – różne perspektywy. Uniwersalizm praw człowieka.
Prawa człowieka mają charakter uniwersalny, jednak rozumienie i zastosowanie podlega zmianie w czasie, jest zależne od wielu czynników politycznych, gospodarczych, społecznych a także pokoleniowych. Każda generacja współtworzy tę ideę, uczy się ją chronić jednocześnie wnosząc nowe wartości.
LATA 30. Marian Turski, historyk i dziennikarz, przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich: Kiedy w moim życiu pojawił się problem praw człowieka? Przed wojną, w gimnazjum. Jako Żydzi nie mieliśmy prawa wstępu na basen prowadzony przez YMCA (Związek Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej).
LATA 60. I LATA 90. Karol Modzelewski, historyk mediewista, działacz opozycji w okresie PRL.: Chcecie historii z naszego życia? Proszę bardzo. Kiedy zaczynaliśmy knuć z Jackiem Kuroniem, Andrzej Drawicz powiedział nam „Każde pokolenie ma prawo brać w d… tyle razy, ile zechce”. To było pierwsze prawo człowieka, z jakim się zetknąłem.
LATA 70. Danuta Przywara, prezeska Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka: Doświadczeniem mojego pokolenia było uczenie się praw człowieka i odkrywanie, jak fasadowo traktowane są prawa zapisane w konstytucji PRL. Jak ważne było dla nas ratyfikowanie Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka przez kraje obozu „socjalistycznego” i ustalenia Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie przyjęte w Helsinkach w 1975 r. To wtedy powstały pozarządowe ruchy helsińskie. Godność człowieka leżała wtedy u podstaw ruchów opozycyjnych.
WSPÓŁCZESNOŚĆ. Leszek Jażdżewski, redaktor naczelny LIBERTÉ!: Prawda jest taka, że nie interesuję się prawami człowieka. I powiem Wam, dlaczego. Prawa człowieka są tylko środkiem – narzędziem obrony wolności człowieka. Przydają się w sytuacjach krytycznych, kiedy stawką są rzeczy podstawowe.
Prawa człowieka widziane z perspektywy różnych pokoleń | Rzecznik Praw Obywatelskich (rpo.gov.pl)
Dlaczego prawa człowieka są łamane?
“To przede wszystkim na rządach państw spoczywa odpowiedzialność za zapewnienie ochrony orędownikom praw człowieka. Wzywam wszystkie państwa, by przestrzegały wolności słowa i wolności gromadzenia się, tak potrzebnych w ich pracy. Gdy życie obrońców praw człowieka jest zagrożone, zmniejsza się poczucie bezpieczeństwa wszystkich ludzi. Gdy głosy obrońców praw człowieka są zagłuszane, cierpi na tym sprawiedliwość”. Te słowa Sekretarza Generalnego ONZ z 2010 roku. brzmią, jak pobożne życzenia w świecie, w prawa którym człowiek są nadal łamane.
https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1403075,raport-amerykanskiego-departamentu-stanu.html
Jak skutecznie chronić prawa człowieka? Czy system działa?
https://amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf
http://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/2.htm
Moje. Twoje. Nasze!
Jeżeli prawa człowieka są uniwersalną wartością, jeżeli każde pokolenie po swojemu realizuje jego idee, to Ty też zabierz głos! Nagraj, napisz, wyrecytuj, zaprojektuj, namaluj prawa człowieka po swojemu! Powodzenia!
zdjęcie na obrazku wyróżniającym pochodzi z www.naukawpolsce.pap.pl