Nie zaczniemy tej lekcji od etymologii słowa „utopia” czy genezy motywu. Zaczniemy od takiego filmiku:
”Wyjście jest poza szynami…”. Jedna wyciągnięta dłoń, jeden życzliwy gest, jedno pragnienie pociągną za sobą lawinę zmian. I odmienią świat na lepsze.
Analiza „Utopii” Tomasza Morusa nie może ograniczać się do lektury fragmentów tego tekstu z podręcznika, Ten motyw jest tak uniwersalny, tak żywy, zwłaszcza w kulturze współczesnej, wreszcie, tak inspirujący dla młodzieży…
Jeśli planujemy rozpocząć lekcję od kontekstu kulturowego, to może przypomnijmy jedną z pierwszych wizji idealnego państwa wykreowaną przez Platona. Dla tych uczniów, którzy nie pamiętają już nauk filozofa, proponujemy filmik z platformy TED „Plato’s Best (and worst) ideas”.
Oczywiście, warto wspomnieć o innych utopijnych miejscach i koncepcjach. Przygotowałyśmy dla młodzieży grafikę – kompilację najpopularniejszych wizji „miejsc, których nie ma”.
Proponujemy następnie młodzieży „padletową brainstorming” – próbę wykreowania utopijnej wizji świata, która byłaby uosobieniem naszych wyobrażeń.
Pomimo tego że była to lekcja online, młodzież chętnie wpisała do Padletu swoje koncepcje idealnej władzy ustawodawczej, sądowniczej, polityki socjalnej itp. Następnie żywo dyskutowała nad swoimi pomysłami.
Jaką utopię stworzyli? Otóż pragną świata sprawiedliwego, szanującego prawa wszystkich obywateli do decydowania o kształcie rządów, tolerancyjnego, który pozwala każdemu swobodnie wyrażać swoje „ja” i nie piętnuje inności.
Następnie skupiliśmy się na lekturze fragmentów „Utopii” Tomasza Morusa. Jaka była pierwsza reakcja uczniów po przeczytaniu tekstu?
„Proszę Pani, ale przecież ta wizja jest przerażająca.”
No, cóż, koncepcja Morusa nieco odbiega od tej wykreowanej przez młodzież. Raczej nie ma w niej miejsca na „wyrażanie siebie” i szacunek dla różnorodności. Przeraziły ich zwłaszcza wątki utopijnego socjalizmu. Docenili jednak demokratyzm, tolerancję religijną i równość wobec prawa.
Następnie zaczęliśmy snuć refleksje na współczesnymi koncepcjami utopijnymi. Młodzież dość szybko się zorientowała, że ich nie znajdziemy. Że kultura XX i XXI wieku obfituje w antyutopie i dystopie. Stworzyliśmy taką „ściankę” z najpopularniejszymi tekstami kultury.
Finalnie zwieńczyliśmy lekcję rozmową nad tym, czego dziś najbardziej dziś boją.
Na zakończenie możemy wskazać próbę stworzenia autentycznej utopii. 42 lata temu grupa nastolatków wychowanych w kibucach przyjechała założyć Samar — kibuc mający inny cel: żadnej centralnej władzy, żadnych obowiązków.
https://www.arte.tv/pl/videos/080546-005-A/utopia-realistow/